Թուրքիայում 2023 թվականին սպասվող նախագահական ընտրություններին ընդառաջ, երկրի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը շարունակում է հանդես գալ հարակից տարածաշրջաններում գոյություն ունեցող հակամարտությունների կարգավորմանն ուղղված ջանքեր գործադրող առաջնորդի կերպարով:
Այս անգամ հերթը հասել է Բալկանյան թերակղզու երկրներին՝ մասնավորապես Բոսնիա և Հերցոգովինային ու Սերբիային:
Արդեն երկու օր է, ինչ Էրդողանը տարածաշրջանային այցով ուղևորվել էր վերոնշյալ երկրներ, որտեղ թուրքական լրատվամիջոցների փոխանցմամբ՝ այդ երկրների ղեկավարների հետ հանդիմանը քննարկել է տարածաշրջանային հարցերը, այդ թվում՝ և Բոսնիա և Հերցեգովինայի համար խնդրահարույց հարցերը:
Ավելին, Էրդողանը Սերբիայի նախագահ Ալեքսանդր Վուչիչի հետ հանդիպումից հետո տեղ գտած մամուլի ասուլիսում նույնիսկ տվել էր իր մեկանաբանությունը Սերբիայի և մասամբ ճանաչված Կոսովոյի Հանրապետության միջև օգոստոսի սկզբին տեղ գտած լարվածության շուրջ:
«Լարվածության վերջին փուլը մնաց հետևում: Հուսով եմ, որ այդ դրական մթնոլորտը կպահպանվի: Լարվածությունը չի բխում Բալկանյան տարածաշրջանի ժողովուրդների շահերից»,-ասել էր Էրդողանը:
Սակայն Սերբիա կատարած այցի ընթացքում Թուրքիայի նախագահը չի սահմանափակվել միայն Բալկանյան տարածաշրջանին առնչվող հարցերի շուրջ հայտարարություններով ու մեկնաբանություններով: Նա նաև ներկայացրել էր Ուկրաինայում ընթացող հակամարտության շուրջ Անկարայի վարած քաղաքականությունը՝ ավելացնելով, որ իր գնահատմամբ՝ այդ հակամարտությունը չի կարող ավարտվել մոտ ապագայում:
«Թուրքիան հավասարակշռված քաղաքականություն է վարում Ուկրաինայի և Ռուսաստանի նկատմամբ, և այդպես էլ շարունակելու է։ Անկարան հանդես է գալիս Ուկրաինայում անհապաղ հրադադարի հաստատման օգտին: Սակայն ներկա գործընթացները վկայում են այն մասին, որ պատերազմը շուտով չի ավարտվի»,-ասել էր Էրդողանը:
Այս համատեքստում առավել քան ուշագրավ էր եղել Էրդողանի կողմից ուկրաինական հակամարտության շրջանակներում Ռուսաստանի նկատմամբ Արևմուտքի վարած պատժամիջոցային քաղաքականության մասին հայտարարությունները:
«Ես բացահայտ հայտարարում եմ Արևմուտքի (Ռուսաստանի Դաշնության և Ուկրաինայի միջև պատերազմի վերաբերյալ) դիրքորոշման սխալ լինելու մասին։ Որովհետև կան Արևմուտքի կողմից իրականցված գործողություններ, որոնք հիմնված են կողմերին սադրելու վրա։ Հայտարարում են ռազմական աջակցության մասին: Բայց, փաստորեն, որքան հնացած զենք ու մետաղի ջարդոն կա Արևմուտքում, ուղարկվում է Ուկրաինա»,- ասել է Թուրքիայի նախագահը և ավելացրել, որ քանի դեռ առկա է ռազմական գործողություններ հրահրելու քաղաքականություն, խաղաղության նախաձեռնությունների արդյունավետությունը նվազագույն է։
«Կարող ենք արդյո՞ք ասել, որ այսօր հաղթում է կողմերից որևէ մեկը: Ո՛չ: Այս պատերազմում հաղթողներ չկան, բայց կան շատ պարտվողներ: Զոհվում են մեծ թվով մարդիկ, իսկ ֆինանսական կողմի մասեին խոսելը ավելորդ է»,- ավելացրել էր Էրդողանը:
Թուրքիայի նախագահը իր խոսքում նշել է, որ նրանք ովքեր լուրջ չեն ընկալում Ռուսաստանին, ապա սխալվում են, քանի որ Ռուսաստանը այդպիսի երկրների շարքում չի կարող լինել:
Անդրադառնալով Մոսկվայի կողմից դեպի Եվրոպա ընթացող գազատարերով գազի մատակարարումների դադարեցմանը՝ Էրդողանը ասել էր. «Ռուսաստանը դադարեցրել է գազի մատակարարումը, իսկ Եվրոպայում գները կտրուկ բարձրացել են: Հիմա (եվրոպական երկրներում) ամենուր ձմեռային սեզոնը հաղթահարելու ուղիներ են փնտրում։ Ինչո՞ւ նախկինում չէիք մտածում այդ մասին: Չէ, ո՞ր Ռուսաստանի ձեռքին կար կարևոր ռեսուրս: Փոխարենը այժմ վերլուծվում են պահեստավորված գազի պաշարները»։
Վուչիչը, ի հավելումն Էրդողանի նման մեկանաբանություններին, ավելացրել էր. «Այս ձմեռը բոլորիս համար շատ ցուրտ է լինելու, իսկ հաջորդ ձմեռը բևեռային է լինելու ողջ Եվրոպայի համար։ Ոչ ոք չի ուզում լուծումներ փնտրել, բոլորն ակնկալում են թշնամու պարտություն, ոչ թե փոխզիջում։ Եթե իսկապես կարծում եք, որ կարող եք հեշտությամբ հաղթել Ռուսաստանին ռազմական ճանապարհով, ապա մենք պարզապես պետք է լավ պատրաստվենք թե՛ ցուրտ, թե՛ բևեռային ձմռանը»:
Սերբիայում Էրդողանի նման հակաարևմտյան հայտարարությունները ինքնանպատակ չէին: Նա դրանք հնչեցնում է մի այնպիսի երկրում, որի քաղաքական ղեկավարությունը բազմիցս է Արևմտյան երկրներին հստակ հասկացրել, որ նպատակ չունի միանլու Ռուսաստանի դեմ Ուկրաինա ներխուժման համար սահմանված պատժամիջոցներին: Նման քաղաքակնությունը իր ունեցած ելույթներում նախագահ Վուչիչը բազմիցս բխեցրել է սերբ ժողովրդի մեծամասնության շրջանում առկա ռուսամետ դիրքորոշումից:
Ինչ խոսք, հասկանալի է, որ Էրդողանի կողմից Արևմուտքին քննադատելու ֆոնին իբր խաղաղարարի դիմակի ներքո հանդես գալու նման պոպուլիստական քայլերը և հրապարակային հայտարարությունները ուղղված են հիմնականում հասարակության շրջանում վարկանիշի բարձրացմանը, որը այնքան կարևոր է սպասվող ընտրություններից առաջ:
Այլ կերպ ասած, Էրդողանը նման հայտարարություննեով հանդես չէր գա, եթե հստակ չգիտակցեր, որ դա ուզում է հենց թուրքական հասարակությունը, որից վաղուց է, ինչ արմատխիլ են արվել քեմալիստական աշխարհիկ հանրապետական գաղափարները և դրանք փոխարինվել են, այսպես կոչված, «նեօսմանիզմով», իսլամիզմով և պանթուրանիզմով:
