NewArmenia.am-ը «Շիրակացու ճեմարան» միջազգային գիտակրթական համալիրի գործունեության և Հայաստանում առկա կրթական խնդիրների վերաբերյալ զրուցել է ճեմարանի հիմնադիր տնօրեն Աշոտ Ալիխանյանի հետ:
— Պարոն Ալիխանյան, «Շիրակացու ճեմարան» միջազգային գիտակրթական համալիրը Հայաստանի առավել ճանաչված կրթահամալիրներից է: Ինչո՞վ է տարբերվում Ճեմարանի կրթական ծրագիրն այլ հանրակրթական դպրոցների ծրագրերից:
— Միանգամից պատասխանեմ՝ ամեն ինչով և ոչնչով: Ճեմարանը, ինչպես և յուրաքանչյուր հանրակրթական դպրոց, իրականացնում է պետական չափորոշիչները, ամեն ինչով՝ համաձայն կրթական բովանդակային կարգավիճակի, Ճեմարանը նախ աշխատում է իր հեղինակային կրթական ծրագրով, որը միակն է՝ գրանցված և հաստատված հեղինակային իրավունքների գործակալությունում:
1992թ. Կառավարությունը, հաստատելով մեր հեղինակային կրթական ծրագիրը, ամրագրեց, որ պետք է դառնանք Միջազգային բակալավրիատի դպրոց: Մեր երկրում, քանի որ մինչ այդ կրթական օրենսդրություն չկար, իսկ դրա ստեղծումից հետո հստակ ամրագրվել էր, որ միջազգային կրթական ծրագրեր կարելի է իրականացնել միայն ոչ պետական դպրոցներում, իսկ ճեմարանը պետական էր, մենք մեծ դժվարությամբ դարձանք ոչ պետական, և ոչ պակաս դժվարություններ հաղթահարելով, 2012թ.-ից՝ ընդամենը 2 տարում հավաստագրվեցինք իրականացնելու Միջազգային բակալավրիատի (ՄԲ) ծրագրերը: Մինչև այսօր էլ մեր կրթահամալիրը միակն է՝ հավաստագրված ՄԲ հանրակրթական բոլոր երեք ծրագրերով և միակը՝ Ռաունդ Սքվեր կազմակերպությունում. (Ռաունդ Սքվերը դպրոցների համաշխարհային ցանց է, որը սաների մոտ ձևավորում է բարձր քաղաքացիական և բարոյական արժեքներ):
Միջազգային բակալավրիատը ազգային հենքի վրա է կառուցված, որը շատ կարևոր է և լայն հնարավորություններ է ստեղծում հեղինակային ծրագրին ինտեգրելու միջազգայինը և հասնելու լավագույն արդյունքների: Եվ ընդամենը երեք տարի առաջ մի հետաքրքիր դիպվածի արդյունքում էլ կրթահամալիրի անվան մեջ որոշեցի ներմուծել միջազգային բառը՝ հիմքում դնելով համամարդկային արժեքներ կրելու գաղափարը: Երբ մեր սաները՝ ի դեմս աշակերտական խորհրդի իրականացրին ամենարդար և օբյեկտիվ ընտրությունները՝ մշակված ծրագրով, բարձրարվեստ ելույթներով, թափանցիկ քվեարկությամբ, ցույց տվեցին, որ մենք իսկապես հասել ենք մեր կարևորագույն նպատակներից մեկին՝ արժեքային համակարգի ստեղծմանն ու կայացմանը: Հենց այդ ժամանակ էլ հայտարարեցի, որ այսուհետ մենք կկոչվենք միջազգային, որովհետև մենք հայրենասեր մարդկանց ենք կերտում, որոնք ունեն համամարդկային արժեքներ, սկզբունքներ և քաղքացիական դիրքորոշում: Այն լիովին արտահայտում է նաև Ճեմարանի առաքելությունը՝ կերտել ազգային հենքի վրա ձևավորված համամարդկային արժեքներ կրող իսկական մտավորական և քաղաքացի… և մեկտեղում Միջազգային բակալավրիատի գաղափարախոսությունը՝ ձևավորել և զարգացնել բանիմաց և հոգատար երիտասարդներ, ովքեր կստեղծեն ավելի լավ ու ավելի խաղաղ աշխարհ:
— Ի՞նչ սկզբունքի շուրջ է կառուցված միջազգային բակալավրիատի կրթական մեթոդը:
— Գիտեք, դպրոցում ամենակարևորն ինքնակրթվել սովորեցնելն է, ուսուցչի ամենակարևոր ֆունկցիան սովորեցնելը չէ, այլ ուղղություն ցույց տալ և չխանգարել աշակերտին ինքնուրույն մտածել:
Միջազգային բակալավրիատի ամբողջ մեթոդաբանության իմաստը հենց դա է, որ երեխան իր հետազոտությունների և ուսումնասիրությունների միջոցով հասնի խնդիրների լուծմանը: Սա մի մեխանիզմ է, որն ամբողջովին հետազոտական հենքի վրա է ստեղծված: Այս սկզբունքով առաջնորդվելով՝ մենք վերացրեցինք տնային աշխատանք կոչվածը, իսկ հիմքը՝ ոչ թե տանը չաշխատելն էր, այլ հոգեբանորեն վատ ազդեցություն ունեցող տերմինը՝ տնային աշխատանքը, վերափոխել ինքնուրույն աշխատանքի: Մենք փորձում ենք հնարավորինս նվազեցնել ծնողների միջամտությունը՝ ճիշտ կամ սխալ, երեխայի աշխատանքի մեջ, երեխան ինքը պետք է գտնի իր սխալները, հակառակ դեպքում՝ դիմի միայն իր ուսուցչին, որը ճիշտ ուղղորդման ձևը կգտնի: Այսօր, ցավոք, ինքնակրթության բացը դպրոցներում մեծագույն խնդիր է:
—Ձեր կարծիքով, ո՞րն է Հայաստանի կրթական համակագի հիմնական խնդիրը և ի՞նչ լուծում ունեք Դուք:
— Խնդրի լուծումը շատ լուրջ ռեֆորմներն են: Ես կարծում եմ, որ կրթությունը ոլորտ չէ, հենց անվանում ենք ոլորտ, դա դիտարկվում է տնտեսության մի ճյուղ՝ դրանից բխող կառավարման մեխանիզմներով: Կրթությունը մեր ամբողջ ոգեղեն և մշակութային աշխարհն է, և չի կարող ղեկավարվել գործադիր կառույցի կողմից: Առաջարկում եմ երկհարկանի համակարգ. վերևի հարկում՝ արժեքային համակարգը ձևավորող և պահպանող բարձրագույն խորհուրդ, որի անդամները կլինեն ազգի մեծերը՝ օրինակ՝ Հենրիկ Հովհաննիսյան, Տիգրան Մանսուրյան, Կարեն Վարդանյան, Արկադի Տեր- Թադևոսյան… նրանք էլ կմշակեն գաղափարախոսությունը, իսկ ներքևի հարկում պետք է լինի այն կառույցը, այս դեպքում՝ նախարարությունը, որը պետք է հետևողականորեն գործի և աշխատանքներն իրականացնելու մեխանիզմներ մշակի: Այս կարևորագույն հարցերը թողած, հիմա էլ ազգովի հայոց լեզվի հարցն ենք քննարկում կամ հայոց պատմության՝ մոռանալով, որ հայոց եկեղեցու պատմությունը հենց ինքնին մեր պատմությունն է կամ եթե ես չընդունվեմ ֆիզիկայի ֆակուլտետ, հայերեն չպե՞տք է իմանամ: Ով հայ է, պետք է հայերեն սովորի կամ իմանա, թող լեզվի կենտրոն բացեն համալսարանում, գնան ինտեսնիվ սովորեն: Սա արդյոք հա՞րց է, որով պետք է զբաղվել այսօր:
— Ո՞րն է այն մեխը, իդեան, ինչի շնորհիվ ճեմարանն այսօր ճեմարան է դարձել, այսինքն այն է, ինչ ունենք:
— Մեր գաղափարախոսությունը: Դպրոցը գաղափարախոսությունից է սկսվում, և ես սխալ եմ համարում, որ ասում են դպրոցը քաղաքականացված չպետք է լինի, եթե քաղաքականացված չլինի, ապա ինչպե՞ս ենք քաղաքացի կերտում, այլ խնդիր է՝ կուսակցականացված լինելը, դրանք տարբեր բաներ են: Դպրոցը ամենալուրջ, առաջավոր քաղաքական կառույցը պիտի լինի: Ոչ հեռավոր անցյալում, բոլոր դպրոցները դարձրել էին ընտրատեղամաս, բառիս լայն իմաստով, այսինքն՝ դպրոցները գոյություն ունեին՝ ընտրությունններ իրականացնելու համար: Եվ ինչպիսի լուրջ հմտություններ է պետք ունենալ, ինչ գաղափարախոսություն է պետք ունենալ, որպեսզի վեր կանգնել այդ ամենից և չծառայել դրան:
-Ունե՞ք ծրագրեր կամ համագործակցություն, որոնց շնորհիվ կարողանում եք օգնել ճեմարանի շրջանավարտներին արտասահմանում կրթություն ստանալ:
— Մեր շրջանավարտների 60%-ը դրսում են շարունակում կրթությունը, շատ մեծ ցավով եմ ասում: Բայց մյուս կողմից էլ մեզ մոտ բուհերը գիտեք՝ ինչ վիճակում են, չնչին բացառությամբ, իհարկե, բայց այլընտրանք չի մնում: Ամենամեծ աջակցությունը՝ իհարկե, ճեմարանական լինելն է, որն իր առջև չլուծվող խնդիր չի տեսնում, լավ կրթությունն է, մեր մասնագետները նաև ուղղորդում են ընտրության և ուղղորդման հարցում, բացի այդ, հայտնի համալսարաններում, որտեղ արդեն ունենք սովորող ուսանողներ, միանշանակ այլ կերպ են վերաբերում նոր ճեմարանական դիմորդներին:
Փառք ու պատիվ նրանց, ովքեր սովորում և վերադառնում են, և նաև նրանց, ովքեր կարող է՝ չեն վերադարձել, բայց միշտ հայրենիքի կողքին են, որն ավելի նախընտրելի է, քան լինել այստեղ ու ոչնչով պիտանի չլինել հայրենիքին:
